Bomen en voedsel zijn al tientallen jaren de rode draad voor Malika Cieremans, klimaatpartner met haar bedrijf Circle Ecology. Maar pas sinds een paar jaar raakt ook de maatschappij steeds enthousiaster over voedselbossen. Haar cursussen, trainingen en excursies over dit onderwerp lopen dan ook inmiddels als een trein. Die geeft ze deels in haar eigen stukje bos achter Bennekom. Al lang voordat het woord ‘voedselbos’ populair werd, was Malika Cieremans ermee bezig. Tijdens haar studie bosbouw schreef ze haar thesis over forest gardening. “En na mijn afstuderen in 1999 zat ik drie jaar in Rusland, waar ze veel meer ervaring hebben met de combinatie bos en landbouw dan in ons landje.”
Eetbare tuinen
Terug in Wageningen stortte ze zich op eetbare tuinen (ook wel ‘permacultuur’ genoemd) op landgoederen, moestuinen en fruitboomgaarden, vaak met schoolkinderen. Ze vertaalde Russische boeken over leven met de natuur als gezin en maatschappij. Malika: “Ook heb ik in Wageningen Transition Towns opgericht. En samen met ecohovenier Paul Paardekooper nam ik het initiatief voor Bostuin Pomhorst. Die loopt nog altijd prima.”
Toen ze in 2015 terugkwam na weer een verblijf in het buitenland, bleek de tijd ineens rijp voor voedselbossen. “Ik gaf al cursussen in het buitenland, en nu sloegen die in Nederland ook ineens aan! Dus nu geef ik met mijn eigen bedrijf, Circle Ecology, cursussen aan beginners en professionals.”
Voedselboscursussen
De cursisten komen soms uit Wageningen, maar vooral uit het hele land en zelfs van over de grens. “Het zijn vaak mensen die zelf een stukje land hebben of zoeken waar ze plannen mee hebben. Of ze willen met hun buurt iets doen in een stadspark of gemeenteplantsoen. Er komen ook wel boeren of tuinders die willen weten of er een verdienmodel aan zit.” Ze leert ze wat een voedselbos is, hoe het werkt, hoe je het opzet en wat het oplevert. “En dan gaat het niet alleen over geld, maar ook over andere waarden, zoals biodiversiteit.” Voor wie na een basiscursus meer wil, zijn er verdiepende dagworkshops, een jaarcursus of begeleiding bij het ontwerp van je eigen voedselbos.
Twee jaar geleden vond ze een stukje bos van 3,5 hectare achter Bennekom, waar ze haar eigen visie kan uitleven. “Het is ook een mooie locatie om cursussen en excursies te geven. Én een hele mooie plek om alle lagen van een bos te kunnen laten zien, die je uiteindelijk ook in een voedselbos wilt.” Als bosecoloog leeft ze helemaal op van haar eigen bos. “Het was oorspronkelijk een productiebos, 70 jaar geleden aangeplant met dennenbomen voor de mijnbouw. Het was wel gedund voor ik het in beheer kreeg, en de storm van 2018 zorgde voor extra plekken met licht en spontane verjonging.”
Natuurbos met eetbare planten
Commerciële voedselproductie zal hier nooit het hoofddoel worden. Het belangrijkste vindt ze om het natuurlijke boskarakter te versterken. “Wat ik voor me zie is een natuurbos met eetbare dingen, als experiment. En een plek voor educatie over bos. Het eerste jaar, in 2019, heb ik vooral rondgelopen om te zien wat er jaarrond gebeurt, en wat er zou kunnen. Sindsdien ben ik geleidelijk wat bomen, struiken en vaste planten aan het toevoegen om te zien hoe de grond en de verschillende soorten reageren. De nadruk ligt op planten die het bos vitaler en ecologisch rijker maken, zoals linde, hazelaar of vlier, en bosplanten als daslook, bosaardbei of salomonszegel. Die was er trouwens al in het wild. Ik doe elke keer een stukje, zo kun je verschillende dingen uitproberen en leren van de feedback die het systeem geeft.”
Wat wel een productie-voedselbos wordt, is Den Food Bosch, door Malika als stichtingsbestuurder begeleid. Dit project is 4 jaar geleden ontworpen en aangelegd door studenten van de HAS, op grond van Waterschap De Dommel, en wordt nu beheerd door jonge, ondernemende ‘voedselbosboeren’. “Daarnaast stimuleren we samen met collega-experts de ontwikkeling van allerlei typen voedselbossen, van publieke, sociale en educatieve voedselbossen in de stad tot commerciële agroforestry-systemen, al dan niet met mechanisatie.”
Klimaatpositief
Met Circle Ecology is Malika Klimaatpartner geworden van de gemeente Wageningen. “Ik wil met mijn werk laten zien hoe je klimaatneutraal of zelfs klimaatpositief met de aarde om kunt gaan. Het is ook mooi dat de gemeente goed bezig is met duurzaam groen. Dus daar draag ik graag aan bij!”
Wie nieuwsgierig is, kan kijken op haar website voor cursussen en excursies in haar eigen bos. Daar valt niet alleen veel te leren, maar het is natuurlijk vooral ook een fijne plek. “Ik ben niet voor niks bosbouwer. Ik ben zelf toch het gelukkigst in het bos.”